Kuchnia zero waste

Zero waste to założenie, która zakłada redukcję odpadów poprzez maksymalne wykorzystanie dostępnych zasobów. Nic nie może się zmarnować. W kuchni oznacza to między innymi pełne wykorzystanie składników, planowanie posiłków i unikanie zbędnych zakupów, często pod wpływem impulsu.

To także zmiana naszego podejścia do jedzenia – zamiast traktować resztki jako odpady, warto ujrzeć w nich potencjał do stworzenia nowego dania. Filozofia zero waste opiera się na prostych zasadach, które można zastosować w każdym domu.

Zasada 5R

Zero waste polega na zasadzie 5R, która oznacza:

• Refuse (odmawiaj) – odmawiaj produktów jednorazowego użytku i niepotrzebnych opakowań, nosząc ze sobą wielorazowe torby na zakupy;
• Reduce (ograniczaj) – kupuj tylko to, czego naprawdę potrzebujesz, i unikaj nadmiaru – kupuj mądrze;
• Reuse (wykorzystuj ponownie) – nadaj rzeczom drugie życie;
• Recycle (recyklinguj) – segreguj odpady i odkładaj te, które można ponownie przetworzyć;
• Rot (kompostuj) – organiczne resztki zamień w kompost i/lub nawóz.

Każdy z tych kroków może wydawać się błahy, ale w dłuższej perspektywie wprowadza znaczące zmiany i jako całość może pomóc nam spojrzeć na nasze potrzeby z innej perspektywy, a może nawet czegoś nauczyć.

Przykładowo odmawianie plastikowych reklamówek i korzystanie z własnych wielorazowych opakowań pomaga redukować ilość śmieci w domu. Z kolei wykorzystanie resztek do przyrządzenia zupełnie nowych potraw uczy kreatywności w kuchni i pozwala na podreperowanie budżetu domowego. Pamiętaj, że wprowadzenie zasady 5R nie wymaga radykalnych zmian – można ją wdrażać małymi etapami, dostosowując je do swoich potrzeb.

Planowanie menu w duchu zero waste

Sprytne planowanie jadłospisu to podstawa kuchni zero waste. Zanim jednak przygotujesz menu na dany tydzień, przejrzyj lodówkę i szafki, aby sprawdzić, co już masz. Następnie stwórz listę posiłków na kilka dni do przodu, uwzględniając produkty, które szybko się psują. Dobrym pomysłem jest także branie pod uwagę wykorzystywania w przepisie resztek pozostałych z poprzednich dań.

Staraj się być podczas planowania na swój sposób elastycznym – jeśli zauważysz, że czegoś brakuje lub masz nadmiar produktów, zmień pozycje w domowym menu w zależności od wymagań i sytuacji (np. nagłe odwiedziny bliskich bądź Twój nieplanowany wyjazd). W ten sposób unikniesz marnowania jedzenia oraz lepiej zorganizujesz zakupy i działania w kuchni.

Przemyślane zakupy

Zakupy w duchu zero waste wymagają świadomego podejścia. Zabieraj ze sobą torby wielokrotnego użytku oraz pojemniki na produkty luzem (w niektórych sklepach z ladą bez problemu pakują produkty do pojemników klientów). Kupuj tylko to, czego naprawdę potrzebujesz i unikaj impulsywnych ruchów – nie daj się zwodzić reklamom i promocjom, będąc w sklepie, bierz je jednak pod uwagę przed planowaniem zakupów.

Zwracaj uwagę na jakość i sezonowość produktów. Jeśli masz możliwość, wybieraj targi lub sklepy, które oferują sprzedaż na wagę. Dzięki temu kupisz dokładnie tyle, ile Ci potrzeba, a przy tym nie zabierzesz do domu plastikowych opakowań, które zaraz wylądują w koszu na śmieci.

Sprawdź, jak prowadzić eko dom>>>

Gotowanie bez strat – zero waste w kuchni

W kuchni zero waste chodzi o to, by nic się nie zmarnowało. To, co może się wydawać odpadem, może okazać się bazą ciekawego przepisu. Przykładem są obierki i resztki warzyw, z których przygotujesz bulion bądź zupę krem (np. z liści kalafiora). „Wczorajsze” ziemniaki zamień w placki lub kopytka, a z nadmiaru owoców przygotuj mus, smoothie, shake’a, dżem lub konfiturę. Gotowanie bez strat wymaga kreatywności, ale jednocześnie daje ogromną satysfakcję.

Kilka wskazówek, jak lepiej gospodarować resztkami w kuchni

• Resztę sałaty włóż z korzeniami do szklanki z wodą – dłużej zachowa świeżość.
• Kompostuj organiczne odpady, takie jak obierki czy skorupki jajek.
• Wspomniane wyżej skorupki jajek, fusy z kawy i skórki od bananów wykorzystaj jako naturalny nawóz.
• Zamrażaj obierki warzyw – po zebraniu większej ilości będą świetną bazą na rosół.
• Wykorzystuj opakowania po jogurtach czy butelki jako osłonki na doniczki.
• Jeśli nie zdążysz zjeść owoców, przygotuj z nich przetwory, np. dżemy.
• Skórki cytrusów możesz użyć do domowych nalewek lub jako dodatek do herbaty.
• Pestki z wiśni sprawdzą się do wykonania sensorycznej zabawki dla dzieci lub naturalnego termoforu.

Zero waste w przechowywaniu żywności

Jak nie marnować żywności? Odpowiednio ją przechowując. Nawet planowanie menu w najmniejszych szczegółach i przemyślane zakupy mogą być niewystarczające, jeśli produkty nie będą trzymane w optymalnych warunkach.

Jak działać? Na początek zamiast plastikowych opakowań, które szybko się niszczą, postaw na szklane pojemniki wielokrotnego użytku. Są bardziej ekologiczne i trwałe, a dodatkowo nie przenoszą zapachów.

Jeśli masz możliwość, zainwestuj w urządzenie do próżniowego pakowania. To świetny sposób na przedłużenie świeżości mięsa, ryb, warzyw i innej żywności. Produkty zapakowane próżniowo zachowują smak i wartości odżywcze nawet kilkukrotnie dłużej niż przechowywane w standardowy sposób.

Świeże zioła, takie jak pietruszka czy koperek, przechowuj w lodówce owinięte wilgotnym ręcznikiem papierowym – dzięki temu dłużej pozostaną jędrne. Możesz też włożyć je do szklanki z wodą i przykryć foliowym woreczkiem (co jakiś czas zerkaj na ich stan).

Działaj tak, jak działały nasze babcie – postaw na kiszenie, marynowanie czy suszenie jedzenia. Nasze babki były doskonałe w działaniu zero waste, choć wtedy taki trend nie istniał.

Odpowiednio przechowuj owoce i warzywa – jabłka trzymaj osobno, ponieważ wydzielają etylen przyspieszający dojrzewanie innych owoców. Ziemniaki i cebulę przechowuj w chłodnym, suchym miejscu, ale nigdy razem, bo mogą wzajemnie wpływać na gnicie (cebula przyspiesza kiełkowanie ziemniaków).

Mrożenie to idealne rozwiązanie dla resztek, które nie mogą być wykorzystane od razu. A co ważne – żywność nie traci w niskiej temperatury swoich wartości odżywczych. Możesz zamrażać zarówno surowe składniki, jak i gotowe dania, takie jak zupy, sosy, mięsa czy nawet pieczywo.

Gotowanie w duchu zero waste to okazja, by pobudzić swoją kreatywność. Przygotuj się na kilka prostych przepisów, które udowodnią, że z resztek można wyczarować coś pysznego.

Przepis na ribollitę – toskańską zupę z czerstwego chleba

Ribollita to klasyczna włoska zupa, której przepis od wieków jest przekazywany z pokolenia na pokolenie. Powstała jako sposób na wykorzystanie resztek warzyw i czerstwego chleba, a dziś jest jednym z najpopularniejszych toskańskich dań. Do przygotowania bulionu możesz użyć wody przefiltrowanej w dzbanku BRITA.

Składniki:

• 2 szklanki czerstwego chleba (pokrojonego w kostkę),
• 2-3 łyżki oliwy z oliwek,
• 1 cebula, drobno posiekana,
• 2 ząbki czosnku, posiekane,
• 2 marchewki, pokrojone w plasterki,
• 2 łodygi selera naciowego, pokrojone,
• 1 puszka pomidorów krojonych,
• 1 puszka białej fasoli (lub 200 g ugotowanej),
• 1 mała kapusta włoska lub kilka liści jarmużu, posiekanych,
• 1 litr bulionu,
• przyprawy (sól, pieprz, oregano),
• kilka liści laurowych (może być też dodatkowo gałązka rozmarynu).

Sposób przygotowania:

Na dużej patelni lub w garnku rozgrzej oliwę z oliwek. Podsmaż cebulę i czosnek, aż będą miękkie i lekko złote (nie doprowadź jednak do ich przysmażenia, ponieważ czosnek stanie się gorzki).

Dodaj marchewkę, seler i liście laurowe, a następnie smaż przez kilka minut, mieszając.

Wlej bulion warzywny, dodaj kapustę lub jarmuż oraz fasolę. Gotuj na wolnym ogniu przez około 10 minut. Dodaj pomidory z puszki i gotuj jeszcze przez 20 minut.

Dopraw zupę solą, pieprzem i rozmarynem. Jeśli lubisz bardziej wyrazisty smak, dodaj szczyptę chili. Na koniec dodaj pokrojony w kostkę czerstwy chleb i wymieszaj, aby wchłonął część płynu. Gotuj jeszcze kilka minut, aż zupa zgęstnieje.

Podawaj na gorąco, skropioną oliwą z oliwek, z odrobiną startego parmezanu, jeśli masz go pod ręką.

Placuszki ziemniaczane z resztek puree

Składniki:

• 2 szklanki puree ziemniaczanego (pamiętaj, by przechowywać go w lodówce po godzinie od ugotowania),
• 1 jajko,
• 2 łyżki mąki,
• sól i pieprz,
• posiekany szczypiorek,
• olej roślinny.

Sposób przygotowania:

Wymieszaj wszystkie składniki w misce. Na rozgrzanej patelni z olejem smaż placuszki z obu stron na złoty kolor (możesz nakładać je za pomocą dużej łyżki). Do ciasta możesz też wkroić cebulę, dzięki czemu placki zyskają intensywniejszy smak.

Potrawka z kurczaka z resztek po rosole

Składniki:

• mięso z kurczaka z rosołu,
• warzywa z rosołu,
• 200 ml bulionu,
• śmietana,
• 2 łyżki masła,
• 2 łyżki mąki,
• puszka zielonego groszku.

Sposób przygotowania:

Pokrój wszystkie warzywa z rosołu i rozdziel mięso na małe kawałki. Rozgrzej garnek z masłem, następnie dodaj mąkę, cały czas mieszając. Dodawaj 3-4 łyżki bulionu co jakiś czas, tworząc tak zwaną zasmażkę. Wrzuć warzywa i mięso z rosołu oraz groszek, przemieszaj. Wlej resztę bulionu i zapraw całość śmietaną (wcześniej „zahartuj ją” odrobiną gorącego sosu z garnka).