Lekcja zdrowia:

jak przekonać dziecko do picia wody

Czas do szkoły!

Rozpoczęcie nowego roku szkolnego to szczególny moment, na który z niecierpliwością czekają i dzieci, i dorośli. Do ostatniej chwili trwają gorączkowe przygotowania. Plecak, przybory, zeszyty, podręczniki?… Są! Strój na WF i buty na zmianę?… Są! Modny i pojemny lunchbox?… Jest! Czy to już cała szkolna wyprawka? Jeszcze butelka na wodę! Mała, ale o wielkim zadaniu: to właśnie dzięki niej pociecha będzie mogła regularnie się nawadniać podczas długich godzin lekcyjnych. Gdy nie ma w pobliżu rodzica, który nadzorowałby ilość wypijanych płynów, szczególnie ważne stają się praktyczne rozwiązania, które ułatwiają picie wody.

Okiem naukowców

Naukowcy biją na alarm: polskie dzieci piją w szkole za mało napojów! W przeprowadzonym badaniu, co drugie dziecko było zagrożone deficytem płynów w czasie pobytu w szkole: u 36% stwierdzono delikatne objawy odwodnienia, a u 17% – znaczne odwodnienie. [1] Przy takich wynikach nie ma mowy o dobrostanie ucznia, efektywności i skupieniu – w końcu mózg składa się w ok. 75% z wody. [2]

Trzeba pamiętać, że zapotrzebowanie na wodę wzrasta podczas wysiłku fizycznego (np. na lekcji WF), przy wysokiej, ale też niskiej temperaturze, przy obniżonej wilgotności powietrza, przy spożywaniu słonych potraw... [3] 

Utrzymywanie odpowiedniego poziomu płynów w organizmie jest kluczowe dla zdrowia.


[1]  https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/zdrowie/panel-ekspertow-zdrowe-odzywianie.html

[2] https://www.doz.pl/czytelnia/a16577-Ile_wody_dziennie_Czy_organizm_mozna_przewodnic

 [3] https://ncez.pzh.gov.pl/dzieci-i-mlodziez/powrot-do-zrodla-czyli-kilka-slow-o-wodzie/

Dobrze jest nauczyć dzieci, by sięgały po wodę jak najczęściej – nie tylko wtedy, gdy czują pragnienie.

Sygnały z ciała, że pora uzupełnić płyny

Mali uczniowie są bardziej narażeni na odwodnienie, bo ich mechanizmy regulacyjne nie działają jeszcze tak sprawnie jak u osób dorosłych. Rozwijający się organizm szybko reaguje na odwodnienie: osłabieniem, zmęczeniem, bólem głowy. Może wręcz dojść do zaburzenia funkcji termoregulacyjnych organizmu, a nawet udaru cieplnego. [1]

Co szczególnie ważne w przypadku uczniów, niedobór płynów może wpływać również na pracę mózgu i stan psychiczny – pogarsza pamięć, koncentrację, uwagę i czas reakcji, zmniejsza koordynację wzrokowo-ruchową. [2] Takie objawy są bardzo uciążliwe podczas lekcji, w czasie których trzeba przecież zapamiętać wiele nowych informacji.


[1] https://ncez.pzh.gov.pl/dzieci-i-mlodziez/powrot-do-zrodla-czyli-kilka-slow-o- wodzie/

[2] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7579491/

Gdzie ta woda?

Co więc zrobić, żeby od pierwszego do ostatniego dzwonka dziecko mogło zachować optymalny poziom nawodnienia organizmu? Zgodnie z rozporządzeniem MEN z 2002 r., szkoły powinny zapewnić uczniom stały dostęp do wody zdatnej do picia. [1]

Może to być np. woda wodociągowa, jeśli spełnia ten warunek, albo woda z poidełek zainstalowanych w szkołach. To właśnie tam uczniowie mogą się napić wody i napełniać swoje butelki.


[1] https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/zdrowie/panel-ekspertow-zdrowe-odzywianie.html

Co ważne dla dzieci: przefiltrowana woda może być smaczniejsza niż ta prosto z kranu czy poidełka, a to kolejny argument za tym, żeby uczeń miał własną butelkę filtrującą i często z niej korzystał.

Jak wspierać dziecko

Zasady zasadami… ale jak dopilnować, żeby dziecko ich przestrzegało, gdy jest w szkole? Z pewnością ważne jest wyrabianie u swojej pociechy nawyku picia wody i wskazanie miejsc, z których bezpiecznie można czerpać wodę podczas pobytu w placówce. Warto również zakupić modną butelkę filtrującą, np. BRITA Vital lub BRITA Active z elementami w lubianych przez dziecko kolorach. Sprawdzą się również „przypominajki” – np. charakterystyczne naklejki lub własnoręcznie wykonane notki, które będą przypominać o regularnym piciu wody.

Aby upewnić się, że dziecko pije wystarczającą ilość wody w ciągu dnia, rodzice mogą różnymi metodami monitorować spożycie wody.

Jednym ze sposobów jest sprawdzanie, ile razy dziecko napełnia swoją butelkę filtrującą w ciągu dnia.

Rodzice mogą również zapisywać ilość spożytej wody w aplikacjach mobilnych, które pomogą śledzić nawodnienie. Warto także rozmawiać z dzieckiem o tym, jak ważne jest picie wody i zachęcać je do tego, aby regularnie się nawadniało.

Wprowadzanie zdrowych nawyków, takich jak regularne picie wody, może być wyzwaniem, zwłaszcza w środowisku szkolnym, gdzie dzieci często mają dostęp do napojów słodzonych. Jednak badania pokazują, że proste interwencje mogą znacząco poprawić spożycie wody wśród uczniów.

W ramach badania opublikowanego w American Journal of Public Health, przeprowadzono pilotażowy program mający na celu zwiększenie dostępu do wody i promowanie jej spożycia wśród uczniów szkół podstawowych. Program polegał na wprowadzeniu dystrybutorów wody w stołówkach szkolnych oraz na edukacji uczniów o korzyściach płynących z picia wody.

Wyniki były bardzo obiecujące:

  • dzieci, które miały łatwiejszy dostęp do wody, zwiększyły jej spożycie w czasie posiłków;
  • program edukacyjny pomógł w uświadomieniu dzieciom, jak ważne jest nawodnienie dla ich zdrowia i zdolności poznawczych;
  • poidełka mogą się również przyczynić się do zmniejszenia spożycia napojów słodzonych, co jest kluczowe w walce z otyłością dziecięcą.

Jak można zastosować te wnioski w codziennym życiu?

  1. Zwiększ dostęp do wody w domu: upewnij się, że twoje dziecko ma zawsze łatwy dostęp do wody, np. poprzez ustawienie butelki z filtrem BRITA w widocznym miejscu lub zabieranie jej do szkoły.
  2. Promuj picie wody podczas posiłków: zachęcaj dziecko do picia wody do każdego posiłku. Możesz także dodać do niej świeże owoce, aby nadać wodzie przyjemny smak.
  3. Rozmawiaj o korzyściach zdrowotnych: uświadamianie dzieciom, jak ważne jest regularne nawodnienie, może pomóc w wyrobieniu zdrowego nawyku.

Program ten pokazuje, że nawet niewielkie zmiany w otoczeniu mogą mieć duży wpływ na zdrowie dzieci.

Zwiększenie dostępności wody i regularne przypominanie o jej spożyciu to kluczowe kroki w budowaniu zdrowych nawyków na całe życie.[1]


[1] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3134515/

Łyk wody dla rodzica

Zaangażowany i świadomy rodzic może łatwo zapomnieć o… własnych potrzebach! W codziennym pędzie pamiętanie o piciu wody nie zawsze jest proste, a przecież nawodnienie jest kluczowe również w przypadku dorosłych.

I co ważne, częste sięganie po wodę stanowi dla dzieci dobry przykład, który mogą naśladować. Wychowywanie przez pokazywanie dobrych wzorców? Jesteśmy na tak!

Nawodnienie jest kluczowe nie tylko dla dzieci, ale też dla pozostałych domowników. Wspólne spożywanie wody i wprowadzenie zasad picia wody przy posiłkach może wzmocnić zdrowe nawyki w całej rodzinie. Warto, aby rodzice dawali dobry przykład, regularnie pijąc wodę i promując zdrowy styl życia. Wspólne wyzwania rodzinne, np. kto wypije więcej wody w ciągu dnia, mogą być świetnym sposobem na integrację i wspieranie dobrych nawyków.[1]


[1] "Water Consumption in the United States and Its Impact on Diet Quality" – Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 2013.

Dlaczego nawodnienie jest tak ważne?

Odwodnienie może mieć daleko idące konsekwencje zdrowotne, szczególnie dla dzieci, których organizmy są w fazie intensywnego rozwoju.

Badania wskazują, że długotrwałe odwodnienie może prowadzić do problemów z koncentracją, pamięcią, a także zwiększonego ryzyka chorób nerek.

Międzynarodowe badania pokazują, że dzieci, które regularnie piją wodę, mają lepsze wyniki w testach poznawczych i są mniej narażone na otyłość. [1] To kolejny powód, aby dbać o regularne nawadnianie naszych pociech.

Regularne nawodnienie jest kluczowe dla rozwoju fizycznego i umysłowego dzieci. Woda wspomaga transport składników odżywczych i tlenu do komórek, co jest niezbędne dla zdrowego wzrostu i rozwoju. Brak odpowiedniego nawodnienia może prowadzić do osłabienia mięśni, zmniejszonej wytrzymałości, a także problemów z koncentracją i uczeniem się. Dzieci, które piją odpowiednią ilość wody, mają lepszą wydolność fizyczną podczas zajęć sportowych i lepsze wyniki w nauce. [2]


[1] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2908954/, https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpubh.2019.00327/full, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6063750/

[2] https://www.nature.com/articles/ejcn2010221 

Alternatywy dla wody

Chociaż woda jest najlepszym napojem dla dzieci, istnieją również inne napoje, które mogą być zdrowym uzupełnieniem ich diety.

Naturalne soki owocowe, mleko oraz napoje roślinne mogą dostarczyć dodatkowych witamin i minerałów.

Jednak warto pamiętać, aby unikać napojów słodzonych, gazowanych i zawierających kofeinę, które mogą przyczynić się do otyłości, próchnicy oraz problemów z koncentracją. [1]


[1] "Sugary Drink Consumption and Childhood Obesity: A Review of the Evidence" - Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition, 2017.