Co to jest bioplastik

Czy wiesz, że powszechne wykorzystywanie plastiku rozpoczęło się dopiero po II wojnie światowej? Tworzywa sztuczne, w takiej formie, jakiej je dziś znamy, towarzyszą nam zaledwie kilka dekad, a już stały się ogromnym problemem globalnym zagrażającym środowisku[1].

Z czego powstaje plastik? Jego głównymi składnikami są paliwa kopalne – gaz ziemny i ropa naftowa. W rafinerii ropę naftową poddaje się procesom destylacji, która polega na wydzieleniu frakcji[2]. W ten sposób uzyskuje się naftę, którą przeprowadza się przez proces zwany krakowaniem[3].

Na drodze kolejnych skomplikowanych procesów uzyskuje się polimery syntetyczne (plastomery i elastomery):

• polipropylen,
• polietylen,
• poliwęglan,
• poliuretan.

Oczywiście oprócz polimerów w skład plastiku wchodzą też inne surowce, często w śladowych ilościach, np. stabilizatory, antyutleniacze, antystatyki czy uniepalniacze[4].

Monomery wykorzystywane do produkcji plastiku (np. etylen i propylen), które podczas katalizy wiążą się w polimery, pochodzą z kopalnych węglowodorów i nie ulegają biodegradacji. Masowo gromadzą się w środowisku naturalnym, nie rozkładając się i zagrażając życiu organizmów żywych, zarówno na lądzie, jak i w morzach i oceanach[1].

Bioplastik jest również tworzony z polimerów. Jednak w przeciwieństwie do tworzyw sztucznych, niektóre z tych polimerów są całkowicie biodegradowalne (nie wszystkie) – przykładem jest PLA (poliaktyd) pozyskiwany ze skrobi, mleka bądź cukru.

---

[1] Roland Geyer et al. Production, use, and fate of all plastics ever made.Sci. Adv.3,e1700782(2017).DOI:10.1126/sciadv.1700782

---

[1] Roland Geyer et al. Production, use, and fate of all plastics ever made.Sci. Adv.3,e1700782(2017).DOI:10.1126/sciadv.1700782

[2] https://cortexch.com/blog/z-jakich-surowcow-powstaja-tworzywa-sztuczne/

[3] https://swiatoze.pl/jak-powstaje-plastik-proste-wyjasnienie-krok-po-kroku/

[4] https://cortexch.com/blog/z-jakich-surowcow-powstaja-tworzywa-sztuczne/

Samodzielne organoleptyczne rozpoznanie plastiku jest niemal niemożliwe. Możesz jedynie zwracać uwagę na oznaczenia na opakowaniach.

Butelki na wodę, pojemniki na żywność, folie wykonuje się przeważnie z PET (politereftalanu etylenu), który świetnie zabezpiecza przed dostawaniem się cząsteczek tlenu z zewnątrz. Jest produkowany masowo i to on króluje w odpadach w oceanach, morzach i na lądzie.

Równie chętnie wykorzystywanym plastikiem – najbezpieczniejszym dla ludzi – jest PP (polipropylen). Tworzy się z niego opakowania, pampersy i inne przybory higieniczne. Inne stosunkowo bezpieczne tworzywo dla organizmu ludzkiego to PE-LD (polietylen o niskiej gęstości).

Aby rozróżnić rodzaj plastiku, potrzeba warunków i sprzętów laboratoryjnych – analizy naukowej. Sami nie jesteśmy w stanie, jeśli nie znajdziemy odpowiedniego oznaczenia, stwierdzić, co to za użyty materiał.

Niestety w tej chwili produkcja biotworzyw jest droższa niż produkcja konwencjonalnego plastiku. Nie możemy więc nazywać bioplastiku idealną alternatywą dla plastiku.

Producenci, decydując się na używanie biotworzyw, które nie są biodegradowalne, powinni zadbać o możliwość ich recyklingu. To jeden z naszych priorytetów. Dbamy o to, aby nasze wkłady filtrujące były ponowne przetwarzanie, dzięki czemu możemy efektywnie ograniczać wpływ plastiku na planetę.

Dlatego też poszukując materiałów do produktów BRITA, np. wkładów filtrujących MAXTRA PRO czy elementów wybranych dzbanków, stawiamy na wykorzystywanie pozostałości z różnych źródeł. Wybieramy produkty uboczne przemysłu spożywczego i leśnego pochodzenia biologicznego, dzięki czemu zmniejszamy nasz ślad węglowy i działamy w sposób całkowicie zrównoważony. Używamy wyłącznie materiałów z certyfikatem ICSS+ (uznany na całym świecie system certyfikacji biomateriałów).

Dowiedz się więcej o tym, czym jest bioplastik i czy w przyszłości biotworzywa całkowicie zastąpią plastik konwencjonalny, słuchając podcastu Pauliny Górskiej – Lepszy Klimat „Czy biotworzywa zastąpią plastik?”.

Rodzaje bioplastiku – PLA, PHA i inne tworzywa

Bioplastik to termin, którym określamy różne tworzywa wytwarzane częściowo lub w całości z materiałów pochodzenia biologicznego ze źródeł odnawialnych. Uzyskano już ponad 70 polimerów pochodzenia biologicznego. Wśród nich najpopularniejsze, które są w ostatnich latach badane i wykorzystywane, to:

• kwas polimlekowy (PLA) – poliester uzyskiwany w drodze polimeryzacji kwasu mlekowego z zasobów odnawialnych, np. ze skrobi, tapioki czy trzciny cukrowej. Jest najbardziej biodegradowalnym biotworzywem, ale też najmniej trwałym. Stąd nie nadaje się do produkcji opakowań, ale sprawdzi się jako materiał na produkty jednorazowe, w tym tkaniny rolnicze, pieluchy czy sztućce;
• polihydroksyalkaniany (PHA) – biokompatybilne, nietoksyczne i biodegradowalne tworzywa syntetyzowane przez niektóre bakterie i mikroorganizmy morskie – ulegają rozkładowi na metan. Są kompostowalne i mogą rozkładać się w morzu;
• skrobia termoplastyczna – odnawialny i biodegradowalny biopolimer o świetnych właściwościach termoplastycznych. Może być mieszana z innymi biopolimerami, tworząc trwałe materiały na opakowania na żywność;
• bioplastiki produkowane przez sinice – niektóre badane i ulepszane przez naukowców sinice w naturalny sposób wytwarzają tworzywa z glukozy (cukru);
• bioplastiki produkowane z wodorostów morskich – pozyskuje się z nich polisacharydy jak agar czy alginian, z których tworzy się podczas różnych procesów masę polisacharydową do produkcji bioplastiku. Naukowcy liczą na to, że w przyszłości będzie można tworzyć z niej biodegradowalne butelki na wodę[1];
• bio-poli(tereftalan etylenu) (bioPET) – na rynku te tworzywa są obecnie częściowo biopochodne, stąd też częściowo biodegradowalne[2].

---

[1] Atiwesh, Ghada et al. Environmental impact of bioplastic use: A review, Heliyon, Volume 7, Issue 9, e07918

[2] Giulia Fredi, Andrea Dorigato, Recycling of bioplastic waste: A review, Advanced Industrial and Engineering Polymer Research, Volume 4, Issue 3, 2021, Pages 159-177

Czy biotworzywa są ekologiczne? Czy bioplastiki to tworzywa biodegradowalne?

Z jednej strony biotworzywa wydają się być w pełni ekologicznym rozwiązaniem – w końcu pozyskuje się je z naturalnych źródeł. Z drugiej jednak proces ich produkcji bywa kosztowny.

Istnieje też ryzyko ubożenia gleby i problemów społecznych oraz ekonomicznych. Produkcja bioplastików wymaga zwiększenia upraw rolnych. A jak wiemy, naturalne uprawy są wykorzystywane jako żywność dla ludzi i zwierząt – jeśli część z nich byłaby jedynie przeznaczana pod niektóre biotworzywa, ograniczyłoby to zasoby żywności. Ponadto mogłaby wzrosnąć ilość wykorzystywanych nawozów syntetycznych i pestycydów[1].

Dlatego do produkcji i stosowania bioplastiku trzeba podejść rozsądnie. Tak samo jak do jego utylizacji. Nie wszystkie biopochodne tworzywa są biodegradowalne. Oznacza to, że nie można ich składować na kompost czy – co gorsza – zaśmiecać nimi środowisko. Należy je przeznaczać na recykling tworzyw sztucznych.

Bioplastik w porównaniu do plastiku konwencjonalnego, mimo kilku wad, jest przyjazny dla środowiska, szczególnie gdy mówimy o PLA. Produkcja kwasu polimlekowego wykorzystuje 2/3 mniej energii niż w przypadku produkcji tradycyjnych tworzyw sztucznych. Tworzywo PLA emituje też 70% gazów cieplarnianych, rozkładając się na wysypisku śmieci. Niektóre z badań wykazują, że produkcja tego biotworzywa mogłaby zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych nawet o 25%[2].

Te pozytywne aspekty niosą nadzieję, że w przyszłości produkcja bioplastików korzystnie wpłynie na środowisko i zmniejszy problem z nadprodukcją tworzyw sztucznych, a tym samym – z globalnym problemem odpadów w morzach, oceanach i na lądzie.

Przeczytaj o tym, jak BRITA walczy z plastikiem w morzu Bałtyckim>>>

---

[1] Atiwesh, Ghada et al. Environmental impact of bioplastic use: A review, Heliyon, Volume 7, Issue 9, e07918

[2] Tamże